कुनै पनि परिवार नियोजनका साधन प्रयोग नगरि नियमित सहवास गरेको एक वर्षसम्म पनि बच्चा भएन भने त्यस्तो अवस्थालाई निःसन्तान भनिन्छ । निःसन्तान हुनुमा महिला र पुरुष दुबैको उत्तिकै भुमिका रहन्छ । कन्सल्टेन्ड गाइनोकोलोजिष्ट सविना श्रेष्ठको भनाइ यस्तो छ । 
 

पुरुषका कमजोरी 

• विर्यमा शुक्राणु नबने ।
• विर्यमा संक्रमण हुने ।
• शुक्राणुको बनावटमा खराबी ।
• हार्मोनमा गडबढी ।
• पुरुषको कुनै कारणबस सहवास प्रक्रियामा असमर्थता ।

महिलाको कमजोरी

• श्रीमतीको नली बन्द हुनु ।
• नलीमा पिप वा पानी जम्ने ।
• अण्डा उत्पादन हुन नसक्ने ।
• हर्मोनको गडबढी हुनु ।
• पाठेघरको झिल्ली पातलो हुनु ।
• पाठेघरको झिल्लीमा मासु बढ्नु ।

के के को जाँच गर्ने 

• पाठेघरको झिल्लीमाटीबिको जाँच ।
• महिनावारी भएको तेस्रो दिनमा हर्मोनको जाँच ।
• रगतको सामान्य जाँच ।
• भित्री अल्ट्र«ासाउण्डद्वारा अण्डाको जाँच ।
• दुरबीन प्रविधिद्वारा पाठेघरको भित्री भाग तथा नलीको जाँच ।
• नियमित सहवास भएको एक वर्षसम्म पनि सन्तान भएन भने महिला पुरुष दुवैले जाँच गर्नुपर्छ । श्रीमानको शुक्रकिट र सामान्य रगतको जाँच गर्ने ।
• श्रीमतीको भिडियो एक्स रेबाट पाठेघर र अण्डाकोष हेर्न सकिन्छ ।
• नलीको जाँच गर्न सकिन्छ ।
• हर्मोनको जाच गर्नु पर्ने हुन्छ ।

उपचार 

• सामान्यतया ८५ प्रतिशत निःसन्तान दम्पतीलाई सामान्य उपचारले नै सन्तान प्राप्त हुन सक्छ ।
• १० देखि १५ प्रतिशत निःसन्तान दम्पतीलाई मात्र एड्भान्स ट्रिटमेन्टको जस्तै टेस्ट ट्युब बेबीको आवश्यक पर्छ ।
• सामान्य परार्मशबाट उपचारमा सहयोग हुनसक्छ ।
• केहीँ व्यक्तिलाई कृत्रिम गर्भाधान गर्नु पर्ने पनि हुन्छ । 
• श्रीमानको शुक्रकिट औषधिमा राखेर एक्टिभ शुक्रकिट छानेर श्रीमतीको पाठेघरमा राख्ने ।
• कसै कसैको शुक्रकिट उत्पादन नै हँुदैन भने डोनरको शुक्रकिट राख्ने र सहमतिमा सन्तान जन्माउने गरिन्छ  ।

उपचार विधि 

• सबै जाँच पश्चात श्रीमानश्रीमती सामान्य उपचार गर्ने आर्टिफिसिल इन्सेनेसन विद पार्टनर्स स्पर्म ।
• एगडोनर ।
• सिमेन एण्डएम्ब्रियो ।
• इन्ट्रासाइटोप्लाज्मिक स्पर्म इन्जेक्सन ।

भिडियो हेर्नुहोस्:

Hamro Doctor