काठमाण्डौंको वायु प्रदुषणको सन्दर्भमा विदेशीहरुले भन्ने गरेका छन्, ‘क्याट क्यान डु बट मेन क्यान नट डु इन काठमाडौं ।’ भएको पनि यस्तै नै छ । छिमेकी देश चीन र भारतका राजधानी शहरहरु यतिखेर धुँवा र धुलोको मुस्लो भित्र रुमलिरहेको छ । तर उनीहरुको तुलनामा न्यून प्रदुषण उत्सर्जन गर्ने नेपालको राजधानी काठमाडौंमा पनि उस्तै कोलाहल छ । काठमाडौं उपत्यकावासीहरु दैनिक छ खिल्ली चुरोट पिए बराबरको प्रदुषण निलिरहेका छन् । कचौरा आकारको काठमाडौं वायु प्रदुषणको दलदलमा फसिसकेकोले यसतर्फ गम्भीर हुन सरकारलाइ चिकित्सक र सर्वसाधारणले ध्यानाकर्षण गराएका छन् । 

प्रदुषित वायुका कारण भारतीय राजधानीका बासिन्दाको आयु ३ वर्षले कम हुने गरेको सिकागो विश्वविद्यालयका गरेको एक अध्ययनले देखाएको छ ।  त्यसो त् काठमान्डौ त झन एशिया कै प्रदुषित शहर  भनेर ट्याग पाइसकेको छ । यस अर्थमा पनि काठमाडौका बासिन्दा दैनिक मन्द विष निलिरहेका छन् । बिहान ११ बजेदेखि बेलुका ४ बजे सम्म मात्र त्यो पनि कम मात्रामा मात्रै उपत्यकाको हावा पूर्वी बाटो बाहिरिन्छ ।  अर्कोतिर चिसो हावा तल, तातो हावा माथि र डाँडाहरुको उचाइअनुसार बन्ने वायुमण्डलीय स्थिर अवस्थाले प्रदूषित वायु माथि जाने प्रक्रिया बिर्को लगाए जस्तै गरी बन्द हुने विज्ञहरुको तर्क छ । बायु प्रदुषणका कारण श्वासप्रस्वास र फोक्सोको बिरामी बढेकोले काठमाडौंको वायु प्रदुषण नियन्त्रण तर्फ सरकार गम्भीर हुनुपर्ने चिकित्सकको भनाई छ ।
अहिले नै काठमाडौको बायु प्रदुषणमा ध्यान नदिने हो भने छिट्टै भयाभह रुप नलेला भन्न सकिन्न । 
पुराना थोत्रा गाडीहरुको अनुगमन गरि सञ्चालनमा प्रतिवन्ध लगाउन राज्य लागेमात्रै पनि प्रदुषणबाट केहीमात्रामा जोगिने अनुभवीहरुको सल्लाह छ । यस्तै विधुतीय सवारीसाधन, युरो २ र ३ मापदण्डका गाडीमात्रै चलाउने, इनाथोल कम सल्फर भएका डिजेल जस्ता सफा इन्धन प्रयोग गर्ने, सार्वजनिक यातायात, पैदल हिड्ने वा साइकल यात्रा विकास गर्ने गरेमा पनि प्रदूषणँको मात्रा घटाउन सकिन्छ । 

Hamro Doctor