तपाईं हाम्रो वरिपरि वा हामीमध्ये कसैलाई छारे रोग हुनसक्छ । गाउँघरमा कतिपयले यसप्रकारको रोगलाई 'छोपुवा व्यथा' पनि भन्छन् । यसलाई निको गर्न झारफुक गर्ने प्रचलन पनि नभएको होइन । तर, छारे रोग नशा सम्बन्धी समस्या हो । यसका बारेमा सबैले जानीराख्नु उचित हुन्छ । 

छारे रोग भनेको के हो?

दिमागका रहेका नसाहरुमा तरंगको प्रवाह चाहिने भन्दा बढी हुँदा त्यसबाट शरीरमा उत्पन्न हुने असामान्य अवस्थालाई छारे रोग भनिन्छ । यसलाई मेडिकल भाषामा “इपिलेप्सी” भनिन्छ ।

यो रोग विभिन्न कारणले गर्दा हुन सक्छ जसमा मस्तिस्कमा हुने ट्युमर, इन्फेक्सन, चोटपटक, मेनिनाजाइटिस, विभिन्न औसधी र विषालु पदार्थको नकारात्मक प्रभाव, जन्मजात हुने समस्या आदि प्रमुख कारणहरु हुन् ।

यो रोगका लक्षणहरु के के हुन्?

छारे रोगमा निम्न लक्षणहरु देखिन सक्छ ।

• मुर्छा पर्ने
• वेहोस हुने
• हात, खुट्टा र शरीर अनियन्त्रित रुपले काप्ने
• आँखा फर्कने
• मुख बांगीने
• जिव्रो टोक्ने
• र्याल काड्ने
• केहि समयको लागि अचेत हुने र एकछिनमा होस खुल्ने
• स-साना वच्चाहरुमा झस्किने, एक्कासी टोलाउने आदि

यस्ता समस्याहरु देखिएमा तुरुन्त नजिकैको अस्पतालमा चिकित्सकसंग छारे रोग नै हो या हैन जानकारी लिनुपर्दछ । यदि छारे रोग भएमा विभिन्न तरिकाबाट यसको उपचारको निम्ती आवश्यक कदम चाल्नुपर्छ ।

छारे रोगले विरामी मुर्छा परेमा तुरुन्त के गर्ने?

तपाइको आफन्त, साथीभाई वा जोसुकैमा पनि यो समस्या भएमा दोश्रोपल्ट पनि दोहोरिने संभावना धेरै हुन्छ । त्यसैले हामी सबैले यसको प्राथमिक उपचारको वारेमा जारीराख्नु जरुरी छ । यदि कोहि मानिस छारे रोगबाट मुर्छा परिरहेको देख्नुभएमा निम्न प्राथमिक उपचारका विधीहरु पालना गर्नुपर्छ ।

• विरामीलाई आगो, फलाम, लगायतका अन्य खतरापूर्ण वस्तुबाट जोगाउने
• विरामीले सास फेरिरहेको छ वा छैन पत्ता लगाउने तर मुखमा कुनै वस्तु नछिराउने किनकी विरामीले जिव्रो टोकेमा त्यो मुर्छा पर्ने क्रमको सुरुमै हुन्छ र टोकिनबाट बचाउन सकिन्न
• विरामीलाई वायाँपट्टि कोल्टे फेरेर सुताउने
• यदि ५ मिनटसम्म पनि मुर्छा पर्ने क्रम रोकिएन भने तुरुन्त अस्पताल लैजाने वा चिकित्सकको सहयोग खोज्ने
• विरामीलाई पूर्ण रुपमा होसमा नआएसम्म एक्लै नछोड्ने

यसको उपचार कसरी गर्ने ?

यसको निम्ति विशेषज्ञको निगरानीमा औषधि सेवन गर्न जरुरी हुन्छ । औषधि चिकित्सकको सल्लाह विना छोड्नु हुदैन र नियमित ठिक समयमा सेवन गर्नुपर्छ । लामो समयको वा औषधिले ठिक नहुने छारे रोगलाई केहि शल्यक्रियाको विधीबाट पनि उपचार गर्न सकिन्छ तर हाम्रो देशमा त्यो विधी त्यति विकसित रुपले आइसकेको छैन ।

ग्रामिण भेगमा यो रोगलाई लुकाउने, जुत्ता मोजा सुंघाउने, धामीझाक्रीलाई देखाउने जस्ता अन्धविस्वास रहेको पाइन्छ । औषधी सेवननै यसको उपचारको एकमात्र विकल्प हो ।

छारे रोगको विरामीले ख्याल गर्नुपर्ने कुराहरु:

यो रोगको निम्ती कम्तीमा पनि २ वर्षसम्म नियमित औषधि सेवन जरुरी पर्छ । यस रोगले मानसिक रुपमा र दैनिक जीवनयापनमा पनि असर गरिरहेको हुन्छ । त्यसैले विरामीलाई मनोवैज्ञानिक परामर्श पनि आवश्यक पर्न सक्छ ।

औषधी सेवन गरिरहेको समयमा पनि मुर्छा पर्ने र वेहोस हुने समस्या जुनसुकै वेलामा देखिन सक्ने भएकाले खतरापूर्ण ठाउहरु जस्तै नदी, आगो, भिरालो पहाड आदिमा अर्को साथीसंग जानु ठिक हुन्छ । साथै उक्त समस्या भएका विरामीहरुले साइकल, गाडी जस्ता सवारीसाधन पनि सकेसम्म नचलाउन सुझाव दिइन्छ । ४-५ वर्षको अन्तरालमा मुर्छा पर्ने लगायतका लक्षणहरु नदेखिएमा फेरि दोहोरिने संभावना कम हुन्छ र त्यसपछि भने विरामीले सामान्य जीवन यापन गर्न सक्छन ।

छारे रोगको औषधि सेवन गरिरहेका महिलाहरुले गर्भवती भएमा तुरुन्त चिकित्सकको सल्लाह लिन जरुरी हुन्छ । किनकी यसको औषधीले वच्चाहरुमा नकारात्मक प्रभाव पार्ने संभावना हुन्छ ।

साथै छारे रोगमा प्रयोग हुने केहि औषधिहरुले गर्भवती हुन रोक्ने चक्कीको पनि असर कम गरिदिन्छ । त्यसैले यसको वारेमा पनि चिकित्सकको राय सुझाव लिन वुद्धीमानी हुन्छ ।

समाज र परिवारको राम्रो साथ, सहयोग र नियमित औषधिको सेवन गरेमा छारे रोग निको हुन्छ । अन्धविश्वास र कुरीतिहरु भन्दा पनि चिकित्सक र अस्पतालको निगरानीमा स्वास्थ्य उपचार गरे छारे रोगको विरामीले पनि अन्य सामान्य मानिसले जस्तै जीवनयापन गर्न सक्छन ।

Hamro Doctor