काठमाडौँ, १७ वैशाख । घुँडाको जोर्नी बिग्रिएर हिँड्न नसक्ने अवस्थाबाट छुटकारा पाउन गरिने प्रत्यारोपण उपचार नेपालमा लोकप्रिय हुँदै गएको छ । यस्तै नितम्बको प्रत्यारोपण गराउनेको सङ्ख्या पनि उत्तिकै बढेको छ ।

पहिले भारत र अन्य देशमा उपचारका लागि जाने नेपाली अहिले नेपालमै उपचार गराउन थालेको वरिष्ठ हाडजोर्नी नशा रोग विशेषज्ञ डा.दीर्घराज आरसीले बताउनुभयो । मीनभवनस्थित सिभिल अस्पतालमा तीन वर्षदेखि पत्यारोपण सञ्चालन भइरहेको छ । उहाँले भन्नुभयो—‘‘ हामीले सेवा सुरु भएको तीन वर्षको अवधिमा एक सय ९ जनाको घुँडा तथा नितम्ब प्रत्यारोपण गरिसकेका छौँ । यहाँ सहरका भन्दा गाउँका मध्यम र निम्न वर्गीय मानिस उपचारका लागि आउने गरेका छन् ।’’ खिईएको भागमा कृत्रिम जोर्नी प्रत्यारोपण गरेपछि त्यसले १० देखि ३० वर्षसम्म काम गर्छ । त्यसपछि दो¥याएर पनि कठिन र जटिल प्रक्रियाबाट संशोधन शल्यक्रिया गर्न मिल्ने डा आरसीको भनाइ छ ।

प्रत्यारोपण गरिएको जोर्नीले काम गर्न छोडेपछि त्यसलाई पुनःसंशोधन शल्यक्रिया (रिभिजन अर्थोप्लास्टी) बाट काम लाग्ने बनाउन सकिन्छ । यसका लागि विशेष औजार तथा सुविधालगायतका प्रक्रिया आवश्यक हुन्छ । विभिन्न कारणले जोर्नी बिग्रने, औषधिले काम नगर्ने तथा फिजियोथेरापीले पनि काम गर्न नसकेमा जोर्नी प्रत्यारोपण गराउनुपर्ने डा आरसीले बताउनुभयो ।

शल्यक्रियाको माध्यमबाट बिग्रिएका जोर्नी पुनःस्थापना गर्ने प्रक्रियालाई ‘अर्थोप्लास्टी’ भनिन्छ । डा.आरसीका अनुसार अर्थोप्लास्टिकका लागि उमेरको हदबन्दी हुँदैन । सिभिल अस्पतालमा जोर्नी प्रत्यारोपण गर्ने २१ देखि ८३ वर्ष उमेरसम्मका भएको उहाँको भनाइ छ ।

उहाँले भन्नुभयो—‘‘अस्पतालमा आउँदा हिँड्नै नसक्ने अवस्थामा रहेका बिरामी प्रत्यारोपणपछि हिँड्नसक्ने भएर घर फर्कने गरेका छन् ।’’

प्रत्यारोपण गरेपछि पहिलेजस्तो कडा परिश्रम गर्न हुँदैन । पलेंटी मारेर बस्ने, टुक्रुक्क बस्ने, उर्फने, धेरै उकालो–ओरालो हिँड्ने, रुख चड्ने तथा शरीरलाई भार पार्ने खालका काम गर्न पनि हँदैन ।

खानपिनमा ध्यान दिनुका साथै शरीरको तौल पनि नियन्त्रणमा राख्नुपर्ने चिकित्सकको भनाइ छ । अस्पतालका अनुसार जोर्नी प्रत्यारोपण गराउनेमध्ये ७० प्रतिशत उपत्यका बाहिरका छन् । तीमध्ये पनि धेरैजसो महिला छन् ।

नेपालमा सात वर्षअघि प्रारम्भ भएको यो सेवा काठमाडौँलगायत धरान तथा चितवनका अस्पतालमा पनि विस्तार भइसकको छ ।

रासस

Hamro Doctor