ठूलो आन्द्राको क्यान्सर पनि क्यान्सरको अग्रपङ्तिमा पर्ने क्यान्सर हो । नेपालमा पनि यो क्यान्सर निकै बढ्दो क्रममा छ । विकसित मुलुकमा यो क्यान्सर निकै नै साधारण छ । नेपालमा क्यान्सरको परीक्षण गर्नुपर्नेबारेमा जनचेतना बढाउनुका साथै बच्ने उपाय र उपचारको बारेमा जान्नु अत्यन्तै जरुरी छ ।

यो कुरालाई महत्व नदिनुको कारण नेपालभर यसको सुबिधा नहुनु, विषेशज्ञहरुको कमी हुनु र यस रोगबारे अध्ययन अनुसन्धान नहुनु नै हो । यो रोग लाग्नु अगावै पत्ता लगााउन सकियो भने धेरैको जीवन जोगाउन सकिन्छ किनकी यो रोग सानो पोलिप एडिनोमाबाट हुन्छ र केही वर्षमा क्यान्सरमा परिणत हुन्छ । यस्तो पोलिप एडिनोमा कोलोनोस्कोपी गरेर निकालिएको अवस्थामा क्यान्सर जस्तो भयानक रोगबाट बच्न सकिन्छ ।

लक्षणहरु

दिशामा रगत देखिनु ।

नाइटोमुनिको भाग दुख्नु ।

तौल कम हुँदै जानु ।

खाना खान मन नलाग्नु । 

छिट्टै थकान महसुस हुनु ।  

दिशा ठिक नहुनु ।

कहिले पखाला लाग्नु कहिले कब्जीयत हुनु ।

रोग कसरी पत्ता लगाउने ?

लक्षणहरुको अध्ययन गरेर ।

शरीरमा रगत कम हुन गएमा परिक्षण गर्दा ।

पेटको मलद्धार जाँच गरेर ।

दिशाको जाँच गरेर ।

सिग्म्वा इण्डोस्कोपी गरेर (बायाँ तर्फको) ।

कालोनेस्कोपी (पुरै ठूलो आन्द्रा हेरेर ) ।
    
अन्य ब्यारियम इनेमा भर्चुअल कोलोनोस्कोपी गरेर ठूलो आन्द्राको क्यान्सर भए नभएको पत्ता लगाउन सकिन्छ ।

किन बढ्दै छ ठूलो आन्द्राको क्यान्सर ?

उमेर बढ्दै गएपछि ५० वर्षको उमेरपछि धेरै जसोमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सर हुने क्रम बढी हुन्छ । बजारमा पाइने तयारी खानेकुरा अत्याधिक खानु, रेसादार (फाइबर युक्त) खाना कम खानु र शारीरिक व्यायाम नगर्नाले यो रोग लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ । धुम्रपान, मद्धपान र धेरै स्याचुरेटेड बोसो र प्रोटिनयुक्त खाना बढी खानु यो रोग बढ्नुको मुख्य कारण हुन् ।

बच्ने उपाय 
नियमित व्यायम, फाइबरयुक्त खाना खाने, फलफूल, हरियो सागपात प्रसस्त सेवन गर्ने र तौललाई सन्तुलनमा राख्न सकेमा यो रोगबाट बच्न सकिन्छ । साथसाथै धुमपान, मद्धपान र धेरै स्याचुरेटेड बोसो र प्रोटिनयुक्त खाना धेरै नखाने र भिटामिन डी तथा एस्पी टोनले पनि यो रोगबाट बचाउँछ ।
 

स्क्रिनिङ जाँच

यो यस्तो विधि हो, जसमा बिरामीको कुनै लक्षण छैनन् । तैपनि  क्यान्सर  पोलिप एडिनोमा छ छैन् भनेर पत्ता लगाउने तरिका हो । सिग्मोइडोस्कोपी, कोलोस्कोपिबाट यस्तो जाँच गरिन्छ । यसबाट हुने मुख्य फाइदा क्यान्सर नै हुन लागेको भएपनि छिट्टै उपचार गर्न सकिन्छ । यो ५० वर्ष उमेर पछि गर्दा राम्रो हुन्छ किनभने यो उमेरपछि क्यान्सर बढ्ने क्रममा हुन्छ ।

पचास वर्ष अगाडी परिक्षण गर्नुपर्ने अवस्था पनि हुन्छ । जस्तै आफ्नो नजिकको आफन्तका आन्द्रामा क्यान्सर भएमा वा आइविडी रोग भएमा र फ्यामिलियस पोलिप रोग जस्ता समस्या भएमा ।

उपचार विधि 
क्यान्सरको अवस्था हेरेर उपचार विधिहरु अपनाइन्छ । ति मध्ये

शल्यक्रिया 

केमोथेरापी

रेडियोथेरापी मुख्य हुन् ।

अन्त्यमा 
अहिलेको अवस्थामा सामान्य मानिसहरुका लागि यो गर्नु नै पर्छ भन्ने त्यस्तो सिफारिस छैन् । तर जनमानसमा यस सम्बन्धि जागरुकता, ज्ञान हुनुपर्ने र रोगको बारेमा थाहा पाउनु जरुरी छ । समयमै उपचार गर्न सकियो र रोगबारे चेतना फैलाउन सके अकालमै मृत्यु हुने धेरै मानिसहरुको ज्यान जोगाउन सकिन्थ्यो । 

यो रोग बढ्ने क्रममा भएको हुनाले सरकारी गैर सरकारी संस्थासँग मिलेर काम गरेमा र ग्रामिण क्षेत्रमा जनचेतनाका कार्यक्रम सञ्चालन गरेर मृत्युदर कम गर्न सकिन्छ । 

डा. शर्मा ग्राण्डी अन्तर्राष्ट्रिय अस्पतालका ग्यास्ट्रोइन्टेरोलोजिस्ट र थेरापेटिक इन्डस्कोपिस्ट हुन् ।

Hamro Doctor