स्वास्थ्य तथा जनसंख्या राज्यमन्त्री डा. सुरेन्द्र यादवले नेपालले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण सम्बन्धी ऐन अन्य देशको तुलनामा उत्कृष्ट भएको भन्दै अब करको दायरा बढाउन पर्ने बताएका छन् ।

शुक्रबार राजधानीमा स्वास्थ्य पत्रकार मञ्च, स्वास्थ्य मन्त्रालय, एक्सन नेपाल एवं द युनियनले आयोजना गरेकाे सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण र यसको सेवनले क्यान्सर तथा मुटुरोग उपचार लागत खर्चसम्बन्धि अनुसन्धानात्मक प्रस्तुतीकरण तथा पैरवी बैठकमा बोल्दै मन्त्री यादवले यस्तो बताएका हुन् । त्यस्तै कार्यक्रममा सूर्तिजन्य पदार्थको कर बढाउनका लागि सरोकारवाला निकायले नेपाल सरकारलाई आग्रह गरेका छन् ।

आर्थिक वर्ष नजिकिँदै गर्दा उनीहरुले सूर्तिजन्य पदार्थको कर बढाउन सरकारलाई आग्रह गरेका हुन् । प्रत्येक वर्ष सूर्तिजन्य पदार्थ सेवनबाट लागेका रोग उपचारका लागि नेपाल सरकारले ४३ अरव खर्च गर्दै आएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । २५ देखि ३० हजार नेपालीको मृत्युको कारक सूर्तिजन्य पदार्थ भएको हुँदा कर बढाउँदा पदार्थको सेवन कम हुने बक्ताहरुले बताएका हुन् ।

सूर्तिजन्य पदार्थ सेवनबाट हृदयघात ४ प्रतिशत, दम १४ प्रतिशत, फोक्सोको क्यान्सर १६ प्रतिशत हुने सम्भावना भएको वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ डाक्टर भगवान कोइरालाले बताए । ग्रामिण क्षेत्रका अधिकांश नागरिकले सूर्तिजन्य पदार्थ सेवन गर्ने भएको हुँदा जनचेतनामुलक कार्यक्रम सरकारले सञ्चालन गर्न आवश्यक रहेको पनि डा. कोइरालाले औल्याए । उनले सूर्तिजन्य पदार्थमा व्यापक करवृद्धि गर्नुका साथै यसका प्रयाेगकर्तालाई बहिष्कार गर्नुपर्ने धारणा राखे ।

कार्यक्रममा वरिष्ठ छातिरोग विशेषज्ञ डा. रमेश चोख्यानीले सूर्तिजन्य पदार्थबाट छाती तथा फोक्सो सम्बन्धि रोग लाग्ने सम्भावना बढी भएको हुँदा यसको नियमन गर्नुपर्ने बताए । उनले गर्भवति महिला, बालबालिका, वृद्धवृद्धा, युवा कुनै पनि वर्गका लागि यसले असर गर्ने भएको हुँदा सबै नागरिकलाई प्रयोग नगर्नको लागि आग्रह गरे । सूर्तिजन्य पदार्थ उत्पादन गर्ने उद्योगलाई सरकारले कडाईका साथ तोकिएको कर लागू गर्नुपर्ने र कानून तिव्रताका साथ कार्यान्वयनमा ल्याउनुपर्ने सरोकारवालाहरुले बताएका हुन् ।

कानुन, न्याय तथा मानवअधिकार समितिका सभापति कृष्णभक्त पोखरेलले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण निर्माण गर्न सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता जनाए । शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिकी सभापति जयपुरी घर्तीले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रणका लागि सम्बन्धित निकाय लाग्नुपर्ने भन्दै आफू सभापति भएको हैसियतले व्यवस्थापिका संसदमा कुरा राख्ने बताइन् ।

यसैबीच, नेपालमा १६ प्रतिशत क्यान्सरका बिरामीले घर जग्गा बेचेर उपचार गरेको पाइएको छ । पाँच महिना लगाएर नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषदको समन्वयमा एक्सन नेपाल नामक संस्थाले गरेको अनुसन्धानले यस्तो तथ्य उजागर गरेको हो । 

अनुसन्धानमा नेपालमा क्यान्सर रोगको उपचार हुने तीन ठूला अस्पताल वीपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पताल भरतपुर, भक्तपुर क्यान्सर अस्पताल र नेपाल क्यान्सर हस्पताल हरिसिद्धमा तेस्रो तहको क्यान्सरको उपचार गराईरहेका १०३ जना विरामीलाई सहभागी गराइएको थियो । उनीहरुमध्ये १६ प्रतिशतले खर्चको अभावमा घर जग्गा बेच्न बाध्य भएको बताएका थिए । 

अनुसन्धानले नेपालमा एउटा क्यान्सरको विरामीका लागि ९ लाख ८१ हजार ३७० रुपैयाँ लाग्ने तथ्य समेत बाहिर ल्याएको छ । 

यस्तै अनुसन्धानले मुटु तथा रक्त नलिको उपचारमा एउटा विरामीका लागि औपात ७ लाख ९० हजार ९५५ रुपैयाँ खर्च लाग्ने गरेको पाइएको छ । मुटुरोगको उपचार हुने शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदयरोग केन्द्र र नर्भिक अस्पतालमा गरिएको अनुसन्धानले सो तथ्य बाहिर ल्याएको हो । 

अनुसन्धान कार्यको नेतृत्व गरेका डा देवीप्रसाद प्रसाईँलेले कुल लागत खर्चमध्ये ६८ प्रतिशत औषधिमा खर्च हुने गरेको बताए ।  

स्वास्थ्य पत्रकार मञ्च, एक्सन नेपाल, स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय र द यूनियनको सहकार्यमा भएको सूर्तिजन्य पदार्थको सेवनले लाग्ने मुटु तथा क्यान्सर रोग र यसको उपचारमा लाग्ने खर्चबारे गरिएको अनुसन्धान प्रतिवेदन सार्वजनिककरण कार्यक्रममा बोल्दै प्रमुख अनुसन्धानकर्ता प्रसाईले सूर्तिजन्य पदार्थको कारणले मुटु तथा क्यान्सरको उपचार भयावह अवस्था आएको बताए । 

कार्यक्रममा द यूनियनका एसिया प्यासेफिक क्षेत्रका उप निर्देशक डा तारासिंह बमले नेपालमा बर्षेनी २५ देखि ३० हजार नेपालीको मृत्युको कारक सूर्तिजन्य पदार्थ भएको भन्दै यसलाई रोक्न सरकारले विशेष पहल गर्नुपर्ने बताए । उनले सरकारी अधिकारीहरुलाई सूर्ति रोज्ने की स्वास्थ्य रोज्ने भन्दै प्रश्न समेत गरेका थिए । 

कार्यक्रममा विश्व स्वास्थ्य संगठनका नेपाल प्रमुख डा जोश भेन्डरसले सूर्तिजन्य पदार्थको प्रयोगले ज्यान लिने गरेको भन्दै यसको नियन्त्रणका लागि करको दर बढाउनुपर्ने बताए । उनले नेपालले सूर्तिजन्य पदार्थमा करको दर कम्तिमा ७५ प्रतिशत पुरयाउनुपर्ने बताए । 

शिक्षा तथा स्वास्थ्य समिति कसैको बहकाउमा नलाग्ने भन्दै उनले सबै नागरिकको हितमा काम गर्नेे बताइन् । कार्यक्रममा सांसद लेखराज भट्ट, अञ्जना विशंखे, निरु पाल, स्वास्थ्य मन्त्रालयका चिकित्सकहरुले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रणको लागि आग्रह गर्ने बताएका थिए । कार्यक्रममा विभिन्न सरोकारवाला निकायका पदाधिकारी, सांसद, पत्रकार, बुद्धिजिविहरुको उपस्थिति रहेको थियो ।

Hamro Doctor